Jak dobrze zaplanować karierę zawodową? 5 istotnych kroków do realizacji na starcie

Budowanie kariery zawodowej to ciągły proces, na który składa się wiele działań. Warto podejść do tego w sposób zaplanowany i metodyczny, gdyż zapewnia to najlepsze efekty. Na szybko zmieniającym się rynku pracy niezbędny jest stały rozwój kompetencji i podnoszenie swojej atrakcyjności w oczach pracodawców. Jak to zrobić?

Pierwsza praca - jak zacząć?

Jako doradca zawodowy uważam, że część osób przykłada zbyt dużą wagę do tego, jaka będzie ich pierwsza praca. Tak naprawdę najważniejsze jest to, żeby zacząć – nawet, jeśli nasze pierwsze zatrudnienie nie będzie w ogóle związane z kierunkiem technikum czy studiów. Uczymy się nowych rzeczy. Stajemy się dojrzalsi i bardziej odpowiedzialni. Lepiej radzimy sobie ze stresem i rozwiązywaniem konfliktów interpersonalnych. Przy szukaniu pierwszej pracy warto skorzystać zarówno z pomocy biura karier uczelni czy agencji pracy tymczasowej, jak i z sieci kontaktów zawodowych naszej rodziny lub znajomych.

Już podczas studiów warto korzystać z kursów i poszerzać swoje kompetencje w różnych obszarach. Wśród wielu bezpłatnych szkoleń online np. dostępnych na StrefaWiedzy PFR. Można znaleźć zarówno kurs dotyczące zarządzania projektami czy kluczowych wyzwań gospodarczych, jak prowadzenia własnej firmy.

Jak zdefiniować cele zawodowe?

Każdy ma swoje wyobrażenia o idealnej pracy. Jednak realia rynkowe modyfikują te marzenia. Definiując cele zawodowe, musimy brać pod uwagę nie tylko nasze oczekiwania, ale także sytuację na rynku pracy, wymagania pracodawców, konkurencję ze strony innych kandydatów. Każdy chciałby dobrze zarabiać oraz mieć ciekawą pracę w dobrej atmosferze i u prestiżowego pracodawcy. Dlatego o takie posady zawsze jest największa rywalizacja między kandydatami. Analizując mocne strony, musimy zachować obiektywizm. Myślenie życzeniowe tylko doprowadzi do niepotrzebnych frustracji. 

Planowanie kariery zawodowej w długiej perspektywie w obecnej sytuacji nie jest dobrym rozwiązaniem, gdyż dynamika zmian społeczno-gospodarczych jest ogromna, a takie wydarzenia jak lockdowny zupełnie wywracają prognozy dotyczące rynku pracy. Socjolodzy, doradcy zawodowi i inni eksperci jednogłośnie mówią, że każdy nie tylko wielokrotnie będzie zmieniał pracodawców, ale również wiele osób będzie zmieniało profesję lub wykonywało więcej niż jeden zawód równocześnie. Dlatego w planowaniu kariery zawodowej powinniśmy być elastyczni oraz planować raczej krótko i średnio terminowo, niż snuć plany na daleką przyszłość.

Formułując konkretne cele powinniśmy wziąć pod uwagę sytuację gospodarczą np. poziom bezrobocia, wymagania pracodawców oraz nasze kompetencje. Cele muszą być ambitne, ale realne. W ich ustalaniu można posłużyć się np. metodą SMART. 

Planowanie kariery zawodowej - krok po kroku najlepiej rozpocząć od zastanowienia się, jaka jest nasza obecna sytuacja zawodowa, finansowa i osobista. Prawda jest taka, że zupełnie inne strategie i działania może podjąć osoba, która jest wspierana finansowo przez rodziców lub partnera życiowego, więc może poświęcić czas i pieniądze na edukację i rozwój kompetencji. Zupełnie inaczej wygląda to u osoby, która nie może sobie pozwolić na wyjazd na studia do innego miasta z powodu wysokich kosztów utrzymania lub która musi równocześnie uczyć się i pracować. 

Tworzenie harmonogramu działań

Choć nawet eksperci nie są w stanie przewidzieć wszystkich zmian na rynku pracy, warto, abyśmy stworzyli harmonogram działań, które mają nas doprowadzić do osiągnięcia celów zawodowych i czerpania satysfakcji z pracy. 

W takim harmonogramie powinny znaleźć się:

• zarówno kursy szkolenia oraz inne elementy naszej edukacji. Takie kursy zarówno podniosą nasze kompetencje, jak i pozwolą lepiej poruszać się po rynku pracy.
• konkretne działania np. zebranie kluczowych informacji o stanowiskach pracy w interesujących nas branżach 
• sporządzenie listy najbardziej pożądanych pracodawców
• stworzenie CV 
• stworzenie profilu na LinkedIn i innych platformach networkingowych 
• listy portali z ofertami pracy, które będziemy cyklicznie przeglądać lub ustawiać sobie odpowiednio sprofilowane powiadomienia o wakatach.

Badanie rynku pracy

Rynek pracy dynamicznie się zmienia. Część kierunków studiów i zawodów, które jeszcze kilka lat temu były na topie, obecnie nie daje już tak dobrych możliwości planowania kariery zawodowej. Dlatego warto co jakiś czas zrobić na swój użytek badanie rynku pracy. Pomocne w tym celu są zarówno raporty przygotowywane przez think tanki, organizacje pracodawców (np. Konfederacja Lewiatan), duże agencje rekrutacyjne (np. Monitor rynku pracy cyklicznie opracowywany przez Randstad), jak i przez niezależnych ekspertów. Dobrze jest przeglądać raporty płacowe, aby dowiedzieć się, w jakich branżach w danym okresie oferują najlepsze zarobki, a gdzie znacznie trudniej znaleźć pracę np. z powodu problemów gospodarczych dotykających szczególnie jakiś sektor.

A jeśli planuję karierę jako przedsiębiorca?

Niektóre osoby decydują się założyć własną firmę. Daje to niezależność oraz możliwość realizacji własnych pomysłów. Podejmując taką decyzję, trzeba być jednak świadomym, że wiąże się ona z ogromnym ryzykiem finansowym i osobistym. Większość firm upada w ciągu pierwszych kilku lat działalności. 

Trzeba również wziąć na siebie liczne obowiązki, które przy pracy na etat spoczywają na pracodawcy np. konieczność wyliczania i zapłaty składek do ZUS oraz podatków do Urzędu Skarbowego, pilnowanie terminów wszelkich płatności i innych zobowiązań. Prowadzenie własnej firmy oznacza wzięcie na siebie pełnej odpowiedzialności za strategię firmy i całokształt jej funkcjonowania. 

Przedsiębiorca sam musi sobie zaplanować ścieżkę własnego rozwoju kompetencji oraz wybrać i opłacić z własnej kieszeni szkolenia. Jedną z metod pozyskania dostępu do wiedzy są różnego rodzaju kursy, webinaria, kanały na YouTube i poradniki zamieszczane w Internecie. Niezależnie od tego, czy są one płatne czy bezpłatne, należy włożyć wysiłek w wyszukanie tych o wysokim poziomie merytorycznym. 

Czytaj więcej o tym jak odkryć w sobie przedsiębiorczość w naszym artykule.

Zobacz ofertę bezpłatnych kursów na StrefaWiedzy PFR.

Przed założeniem firmy warto skonsultować się z księgowym oraz prawnikiem, aby dowiedzieć się, jakie są opcje prowadzenia działalności (np. jednoosobowa działalność gospodarcza, spółka z o. o., spółka komandytowa) oraz jakie są koszty, wady i zalety każdego z tych rozwiązań.

Jak zbudować swoją wartość na rynku pracy?

Analiza mocnych stron i zainteresowań

Nieodzownym elementem doradztwa zawodowego, a także własnego planowania kariery zawodowej, jest analiza swoich mocnych stron, predyspozycji oraz zainteresowań. Naszymi atutami na rynku pracy są nie tylko twarde kompetencje, czyli wiedza i konkretne umiejętności, ale także umiejętności interpersonalne np. praca zespołowa, radzenie sobie ze stresem, komunikatywność.

Warto wziąć pod uwagę również nasze cechy osobowości, a także wartości i preferowany styl pracy. Jeśli przyjrzymy się ofertom pracy, to w każdej z nich znajdują się także oczekiwania dotyczące kompetencji miękkich oraz naszego podejścia do pracy (np. zadaniowość, sumienność).

Edukacja i rozwój kompetencji

Jesteśmy świadkami coraz szybszych zmian społecznych i gospodarczych. Przekładają się one na zmiany na rynku pracy. Rewolucja technologiczna oraz coraz większe korzystanie przez pracodawców ze sztucznej inteligencji (AI) spowodowały jeszcze większą konieczność uczenia się przez całe życie (ang. Lifelong learning). 

Niezależnie od zawodu nieustannie musimy rozwijać kompetencje oraz edukować się zarówno w sposób formalny (np. studia, kursy), jak i nieformalny (np. zdobywanie praktyki pomagając w rodzinnej firmie, jak i samodzielna nauka – także z wykorzystaniem platform online).

Publiczne i prywatne uczelnie mają bardzo szeroką ofertę. Dlatego bardzo ważny jest wybór odpowiedniego kierunku studiów. Warto sprawdzać, jak wielu kandydatów ubiegało się w ostatnich latach o miejsce na danym kierunku na konkretnej uczelni, gdyż to daje podpowiedź, jakie kierunki cieszą się największą popularnością. Jest to zwykle powiązane z zapotrzebowaniem rynku pracy. Czytając opisy kierunków studiów dobrze jest dowiedzieć się, w jakich zawodach można pracować po tych studiach.

Aby podnieść kompetencje lub uzyskać dodatkowe uprawnienia, warto skorzystać z szerokiej gamy kursów prowadzonych zarówno na wyższych uczelniach, jak i przez organizacje branżowe (np. Stowarzyszenie Elektryków Polskich), setki firm szkoleniowych, stowarzyszeń oraz indywidualnych trenerów. Także urzędy pracy wspierają osoby bezrobotne różnymi szkoleniami. Warto wiedzieć, że istnieje cała gama wartościowych i co ważne bezpłatnych szkoleń, np. taką ofertę ma Strefa Wiedzy PFR.

Praktyki i doświadczenie zawodowe

Żadne kursy nie zastąpią praktyki i zdobywania doświadczenia zawodowego podczas wykonywania pracy. Uczeń technikum lub szkoły branżowej musi zaliczyć praktyki, zaś szkoła jest zobowiązana do nadzorowania realizacji programu praktycznej nauki zawodu.
Praktyki są także obligatoryjnym elementem każdych studiów. Aby zdobyć bezcenne doświadczenie zawodowe, a także spróbować się w różnych branżach, warto dodatkowo samemu zgłaszać się na staże i praktyki. Wakacje są do tego idealnym okresem. Takie praktyczne doświadczenie ma w oczach pracodawców większą wartość niż ukończenie kolejnych kursów czy studiów.

Sieć kontaktów zawodowych ułatwia znalezienie pracy

Szeroka sieć kontaktów osobistych i zawodowych, zarówno wewnątrz firmy jak i poza nią, pozwala dowiedzieć się o ofertach pracy, których nie znajdziemy na portalach typu pracuj.pl. Nawet, jeśli firma zamieszcza ogłoszenia na własnej stronie internetowej czy profilu firmowym na LinkedIn, to ich regularne sprawdzanie zajmuje bardzo dużo czasu. 

Ponadto przy rekrutacjach wewnętrznych ogromne znaczenie ma nie tylko szybkie dowiedzenie się o wakacie, ale także otrzymanie rekomendacji od współpracowników. Jeśli więc znamy w naszej firmie wiele osób i jesteśmy przez nich cenieni, znacząco zwiększamy swoje szanse na udział w procesie rekrutacyjnym.

Wykorzystaj Internet i media społecznościowe

Do swojej sieci kontaktów na LinkedIn i innych platformach networkingowych warto zapraszać nie tylko współpracowników i znajomych, ale także rekruterów – zarówno zatrudnionych bezpośrednio u pracodawców, jak i w agencjach rekrutacyjnych. Dzięki temu będziesz widzieć oferty pracy, jakie osoby z Twojej sieci zamieszczą na swoich profilach.

Rekruterzy przeszukują LinkedIn i inne platformy networkingowe w poszukiwaniu kandydatów o odpowiednich kompetencjach. Warto więc zadbać o swój profil zawodowy zarówno pod kątem informacji o doświadczeniu, wykształceniu, zdobytych kompetencjach i zrealizowanych projektach, jak i publikować posty lub artykuły. Także komentowanie treści innych osób pozytywnie wpływa na pozycjonowanie się na platformach networkingowych oraz budowanie wizerunku zawodowego w sieci.

Spotkania branżowe i konferencje – zarówno online, jak i stacjonarne – to nie tylko świetna okazja do zdobycia nowej wiedzy i wysłuchania ekspertów. Udział w nich jest także dobrym sposobem na nawiązanie kontaktów, które mogą przełożyć się na znalezienie dobrej pracy i rozwój kariery zawodowej. Także w tym przypadku warto zrobić badanie rynku i sporządzić listę najważniejszych konferencji oraz spotkań branżowych, a także subskrybować newslettery i obserwować media społecznościowe stowarzyszeń branżowych.

W budowaniu ścieżki kariery zawodowej, tak jak w każdym procesie, ważne jest cykliczne dokonywanie ewaluacji postępów i dostosowywanie strategii do zmieniającej się sytuacji na rynku pracy. Jeśli więc, pomimo wysiłku włożonego w szukanie lepszej pracy, efekty Twoich działań są znacznie poniżej oczekiwań, zmodyfikuj strategię. Może w Twoim przypadku lepszą strategią niż wysyłanie setek CV okaże się udział w stacjonarnych lub wirtualnych targach pracy, skorzystanie z pomocy biura karier wyższych uczelni lub zgłoszenie się na staż – zwłaszcza na początku Twojej drogi zawodowej.

Nastawienie psychiczne jest kluczowym elementem w budowaniu kariery zawodowej

Utrzymywanie motywacji jest jedną z kluczowych umiejętności niezbędnych zarówno w karierze zawodowej, jak i życiu prywatnym. Przeglądanie ofert pracy i wybór najciekawszych z nich, a także wysyłanie dokumentów aplikacyjnych dopasowanych do oczekiwań pracodawcy również wymaga cierpliwości, czasu, samodyscypliny i determinacji. Jest to szczególnie trudne, gdy musimy wysłać setki CV, aby zdobyć wymarzoną posadę. Warto więc spojrzeć na to jako na inwestycję, która zwróci nam się z nawiązką dzięki większym szansom na znalezienie ciekawej, rozwojowej i dobrze płatnej pracy.

Największe bariery w budowaniu kariery zawodowej często leżą po stronie nas samych. Wielu ludzi musi najpierw uporać się z samoograniczającymi przekonaniami np. „jestem już za stary na zmianę zawodu” oraz wzmocnić poczucie własnej wartości. Nieodzownym elementem szukania pracy jest stres oraz konieczność poradzenia sobie z porażkami. Uczestnicząc w procesach rekrutacyjnych wystawiamy się na ocenę ze strony innych osób. Jest to jeden z największych stresorów społecznych. Zwłaszcza, że te oceny nie zawsze są sprawiedliwe, zaś rozmowy rekrutacyjne nie zawsze przebiegają po naszej myśli.

Zwykle tylko niewielki odsetek ofert, na jakie aplikujemy, kończy się otrzymaniem pracy. Dlatego nie ma sensu traktowanie bycia odrzuconym jako porażki. Lepiej spojrzeć na to jako na praktyczne ćwiczenie umiejętności autoprezentacji oraz komunikacji.

Podsumowanie

Planowanie kariery zawodowej pomaga nam maksymalnie wykorzystać mocne strony, praktykę i doświadczenie oraz uzyskać wyższe wynagrodzenie. Czasem warto skorzystać z profesjonalnej pomocy doradcy zawodowego lub coacha kariery oraz wartościowych poradników, jakie możemy znaleźć w Internecie.