Jak generować pomysły? Burza mózgów, dyskusja 66 i inne metody rozwiązywania problemów
Burza mózgów - definicje i zasady
Burza mózgów (ang. Brainstorming) to jedna z najbardziej znanych technik wzmacniających kreatywność. Służy rozwiązywaniu problemów i generowaniu pomysłów. Metoda ta może być stosowana zarówno w firmach, jak i w organizacjach pozarządowych, szkołach lub innych podmiotach.
Zaletą burzy mózgów jest to, że specjalne narzędzia, choć mogą być pomocne, nie są w niej konieczne. Wystarczy zwykła kartka papieru!
Podstawowa zasada burzy mózgów polega na tym, że liczy się liczba pomysłów, czyli koncentrowanie się na szukaniu jak największej ilości rozwiązań, nawet jeśli część z nich wydaje się nieracjonalna czy nierealistyczna. W pierwszej fazie kluczowe jest powstrzymanie się od krytyki i analizowania zasadności zgłaszanych koncepcji. Podczas pracy tą metodą uczestnicy mają za zadanie generowanie jak największej liczby pomysłów, bez zwracania uwagi na ich jakość czy możliwość zastosowania.
Kolejną zasadą burzy mózgów jest to, że możemy nawiązywać do wcześniej zgłoszonych pomysłów, zmieniać je, rozwijać i dowolnie modyfikować. Nie zapisuje się autorstwa danego pomysłu. Dla części osób takie zasady są więc trudne, gdy jest ważne dla nich bycie docenionym przez grupę za zgłoszenie konkretnego pomysłu.
Jak zorganizować efektywną burzę mózgów?
W organizacji efektywnej burzy mózgów kluczowe jest zrozumienie przez wszystkich uczestników obowiązujących zasad i zaakceptowanie ich. Wiele osób słysząc dany pomysł, automatycznie ustosunkowuje się do niego i ocenia go pod kątem sensowności. W burzy mózgów na pierwszym etapie musimy się od tego powstrzymać.
Etapy burzy mózgów
Burza mózgów składa się z trzech etapów.
- Definiowanie problemu i zasady: Prowadzący definiuje problem oraz zapoznaje uczestników z zasadami burzy mózgów. Ważne jest, aby wszyscy zrozumieli i zaakceptowali, że na początku nie bierzemy pod uwagę jakości pomysłów – liczy się ich ilość. Ponadto każdy uczestnik ma prawo zgłosić dowolną liczbę pomysłów, które mogą być zupełnie oderwane od realiów, a nawet absurdalne.
- Gromadzenie pomysłów: Przedstawianie i gromadzenie wszystkich pomysłów. Czas trwania ustala się w zależności od wielkości grupy i skomplikowania problemu. Musimy powstrzymać się od wartościowania i oceny. Sesję można zakończyć albo po upływie określonego z góry czasu, np. po 15 minutach, albo gdy prowadzący uzna, że mamy już wystarczająco dużo pomysłów.
- Ocena pomysłów: W ostatniej fazie następuje ocena poszczególnych pomysłów. Każdy pomysł jest analizowany przez grupę pod kątem jego użyteczności i realnej możliwości zastosowania. Uczestnicy wspólnie wybierają najtrafniejsze rozwiązania problemu.
Zdalna burza mózgów – narzędzia i techniki
Praca online umożliwia realizację zadań z dowolnego miejsca. Coraz częściej pracujemy w zespołach rozproszonych, w których pracownicy działają w różnych lokalizacjach. Nie ma wtedy możliwości, abyśmy podczas burzy mózgów zgromadzili się w jednej sali.
Nie wiesz, jak efektywnie pracować zdalnie? Sprawdź nasz artykuł o efektywności w pracy, aby poznać najlepsze praktyki.
Najprostszą formą zdalnej burzy mózgów jest rozmowa w czasie rzeczywistym za pomocą komunikatorów, takich jak Teams, Skype czy Zoom. Możemy wtedy udostępniać swój ekran innym uczestnikom, zgłaszać pomysły na czacie lub zabierać głos. Wiele komunikatorów umożliwia „wirtualne podniesienie ręki” poprzez kliknięcie odpowiedniej ikony. Wtedy wszyscy uczestnicy widzą, że chcemy coś powiedzieć. Zadaniem moderatora jest udzielanie głosu i sprawna organizacja wszystkich etapów burzy mózgów oraz gromadzenie pomysłów.
Mapa myśli
Prostym i dobrym narzędziem jest mapa myśli, można do tego celu ściągnąć darmową wersję programu jak np. Freemind
Mapa myśli pozwala na całościowe zmapowanie problemu poddanego burzy mózgów, pozwala zaopiekować się wszystkim wątkami, nijako wyłożyć je stół, aby wszyscy uczestnicy mieli obraz całego zagadnienia i mogli swobodnie uruchomić swój proces myślowy. Ponadto podczas zdalnej burzy mózgów możemy wykorzystywać narzędzia wizualne np. „wirtualne kolorowe flamastry” lub pomagające graficznie narysować mapę myśli.
Programy do pracy zespołowej
Wiele firm oferuje programy do pracy projektowej, które pomogą również sprawnie przeprowadzić burzę mózgów. Jest to szczególnie przydatne do zapisywania pomysłów, aby nic nie umknęło. Możemy także wrócić do nich później. Takimi właśnie aplikacjami do pracy zespołowej są m.in. Trello, Google Jamboard, Stormboard, która została stworzona specjalnie do przeprowadzania wirtualnych burzy mózgów. Aplikacje te pozwalają udostępniać notatki, dokumenty, filmy, pliki oraz tablice w wirtualnej przestrzeni.
Odmiany burzy mózgów – pobudź swoją kreatywność
Aby zagwarantować uczestnikom komfort psychiczny i anonimowość w zgłaszaniu pomysłów, co może zapobiegać autocenzurze z uwagi na szefa lub obawę przed krytyką, dobrym rozwiązaniem jest anonimowe zgłaszanie pomysłów na karteczkach.
Możliwe jest także modyfikowanie czasu trwania poszczególnych faz, praca w podgrupach lub wykorzystanie nowych technologii do komunikacji między uczestnikami oraz do przedstawiania i zapisywania rozwiązań, na przykład za pomocą odpowiednich wizualizacji czy grafik.
Warto również rozważyć uczestnictwo w darmowych kursach online, które pozwalają zdobyć dodatkowe umiejętności i wiedzę na temat metod wspierających kreatywność i innowacyjność. Szczególnie polecany jest kurs kultury innowacyjnej firmy, który oferuje narzędzia i techniki potrzebne do budowania środowiska sprzyjającego otwartej wymianie pomysłów.
Poniżej przedstawione zostaną dwie najbardziej popularne odmiany burzy mózgów, które sprzyjają kreatywności i otwartej dyskusji, a jednocześnie pozwalają zachować strukturę i efektywną organizację pracy.
Dyskusja 66 - definicja i zasady
Dyskusja 66 to odmiana burzy mózgów. Stosuje się ją, gdy zespół jest duży, więc trudno byłoby efektywnie moderować dyskusję i stworzyć każdemu przestrzeń do zabrania głosu.
Metoda polega na podziale grupy na mniejsze zespoły, liczące po sześć osób. W każdej grupie zostaje wyznaczona osoba, która będzie spisywać, a potem przedstawiać wyniki pracy. Ważnym zadaniem moderatora jest też przypominanie uczestnikom, że w tej metodzie nie oceniamy pomysłów podczas ich generowania. Obowiązuje twórcza i niczym nieskrępowana wyobraźnia.
Każdy zespół dyskutuje nad problemem przez sześć minut, a następnie dzieli się swoimi pomysłami z resztą grupy. Stąd właśnie wzięła się nazwa tej metody: podzespoły po 6 osób pracujące przez 6 minut.
Jak przeprowadzić dyskusję 66?
Zacznij od podziału zespołu na 6-osobowe podgrupy. Każda z nich musi wyłonić swojego moderatora. Upewnij się, że każda podgrupa prawidłowo zrozumiała problem, nad którym będzie pracować oraz zasady burzy mózgów.
Każdy zespół koncentruje się na konkretnym problemie lub pytaniu. Można przeprowadzić proces tak, że każdy zespół pracuje nad tym samym zadaniem lub przydzielić każdej z podgrup inną część większego problemu, który organizacja chce rozwiązać.
Ostatnim etapem dyskusji 66 jest przedstawienie na forum listy pomysłów stworzonych przez wszystkie podgrupy. Jeśli w ciągu pierwszych sześciu minut nie udało się wygenerować odpowiednio wielu rozwiązań, można rozpocząć kolejną 6-minutową rundę zgłaszania pomysłów.
Ostatnim etapem jest analiza. Wszystkie zebrane pomysły są omawiane przez cały zespół i oceniane pod kątem przydatności oraz realnej możliwości zastosowania.
W metodzie 66 ważne jest pilnowanie czasu, aby każdy zespół miał dokładnie tyle samo przestrzeni na pracę, czyli 6 minut w danej rundzie.
Metoda 635 – Jak zorganizować sesję brainwritingu 635
Kolejną odmianą burzy mózgów jest metoda 635. Jej nazwa wzięła się stąd, że każda z sześciu osób ma za zadanie wygenerować trzy pomysły na określony temat w ciągu pięciu minut. Następnie uczestnicy przekazują swoje kartki sąsiadom, którzy dodają swoje pomysły lub rozwijają pomysły na bazie poprzednich.
Proces powtarza się, aż każda kartka przejdzie przez ręce wszystkich uczestników. Oznacza to, że do każdego z pierwotnych trzech rozwiązań napisanych przez każdego z uczestników dopisane są nowe pomysły lub twórcze rozwinięcia ich przez kolejne osoby. Dopiero na końcu wszystkie pomysły są omawiane przez grupę, a następnie wybierane są te najlepsze.
Można więc powiedzieć, że wszyscy inspirują się nawzajem pomysłami każdego z członków zespołu. Dzięki temu mamy przestrzeń na dzielenie się pomysłami oraz na doskonalenie koncepcji zgłoszonych przez innych.
Taka metoda uczy otwartości zarówno na pomysły innych, jak i emocjonalnego dawania sobie rady z tym, gdy pierwotnie zgłoszone przez nas rozwiązanie zostało przez innych twórczo przekształcone. Technika ta więc sprzyja maksymalnemu wykorzystaniu pomysłowości poszczególnych członków.
Syndrom myślenia grupowego zabija kreatywność i krytyczne myślenie
Syndrom myślenia grupowego (ang. Groupthink) oznacza uleganie naciskowi grupy, której jest się członkiem i uruchomienie autocenzury. Polega na tym, że jeśli wiemy, iż ważna dla nas grupa odrzuca dane argumenty czy sposób myślenia to, aby "nie wyłamywać się" z niej, będziemy automatycznie odrzucać wszelkie rozwiązania niezgodne z tymi akceptowanymi w grupie. Z powodu konformizmu i źle pojmowanej lojalności, nie pozwolimy sobie na przedstawienie pomysłów czy poglądów, które nie są akceptowane, nawet jeżeli będziemy pewni, że merytorycznie mamy rację. Nie pozwolimy sobie nawet na krytykę ewidentnie szkodliwych rozwiązań zaprezentowanych przez innych członków grupy.
Myślenie grupowe prowadzi do podejmowania błędnych decyzji nawet przez grupy złożone z wybitnych ekspertów, z których każdy z osobna potrafiłby przedstawić lepsze rozwiązanie. Jednak autocenzura połączona z iluzją jednomyślności oraz z filtrowaniem i odrzucaniem informacji niezgodnych z głównym nurtem doprowadza nie tylko do niewykorzystania potencjału i kreatywności członków zespołu, ale wręcz do skrajnie błędnych decyzji.
Umiejętne wykorzystanie potencjału wszystkich członków zespołu pozwala wypracować najlepsze rozwiązania. Stworzenie w firmie klimatu sprzyjającego otwartej wymianie pomysłów oraz kreatywnemu myśleniu znacząco zwiększa przewagę konkurencyjną.
Warto stosować metody sprzyjające generowaniu pomysłów, takie jak burza mózgów. Jej zaletą jest przeciwdziałanie syndromowi myślenia grupowego, autocenzurze oraz wykorzystanie kompetencji i pomysłowości wszystkich członków – niezależnie od ich stanowiska w hierarchii czy siły przebicia.
Formuła burzy mózgów pomaga również wykorzystać kreatywność osób bardziej introwertycznych, niepewnych siebie lub nieśmiałych, które przy typowej dyskusji połączonej z natychmiastową oceną pomysłów, mogłyby zrezygnować z przedstawienia swoich koncepcji – ze szkodą dla organizacji.
Wszystkie omówione odmiany burzy mózgów rozwijają umiejętność pracy zespołowej oraz udzielania i przyjmowania feedbacku.
