Na czym polega motywacja wewnętrzna i jak ją u siebie wzbudzić?

Umiejętność utrzymania motywacji wewnętrznej jest jedną z kluczowych kompetencji zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym. Co utrudnia efektywność własną i osiąganie celów? Jak zwalczyć prokrastynację, wytrwać w postanowieniach oraz zamienić słomiany zapał na konsekwencję w działaniu?

Motywacja wewnętrzna i zewnętrzna

Motywacja wewnętrzna jest bezpośrednio związana z wartościami autotelicznymi, czyli tym, co przedstawia dla nas wartość samą przez się. Realizacja tych wartości stanowi dobro i cel sam w sobie. Dążymy więc do tego nawet bez dodatkowych nagród, czyli motywatorów zewnętrznych np. otrzymania za to pieniędzy lub pochwały.

Motywacja wewnętrzna, czyli automotywacja wynika również z naszych przekonań, poglądów, pragnień i potrzeb. Wpływ na nią mają także cechy osobowości, oczekiwania oraz założone cele, jakie wyznaczamy sobie w kolejnych etapach swojego życia. 

W pracy wewnętrzną motywacją może być ambicja lub wykonywanie czegoś pasjonującego i umożliwiającego rozwój kompetencji. Motywacją wewnętrzną będzie realizacja celów zgodnych z przekonaniami danej osoby np. pomaganie ludziom czy dbanie o środowisko. Aby wzbudzić w sobie motywację wewnętrzną, zastanów się, jakie są Twoje wartości i pragnienia. Regularnie przypominaj sobie, w jaki sposób Twoja praca przyczynia się długo lub krótkofalowo do zaspokajania Twoich potrzeb.

Natomiast motywacja zewnętrzna obejmuje takie czynniki jak wysokość pensji, nagrody i awanse, a nawet otrzymanie lepszego miejsca parkingowego. Motywatorem zewnętrznym może być także uniknięcie kary np. krytyki ze strony przełożonego lub obcięcia premii. 

W niektórych przypadkach oba typy motywacji mogą być zaspokojone w tej samej sytuacji np. gdy awans prowadzi do podwyżki wynagrodzenia. Większe pieniądze stanowią motywator zewnętrzny, natomiast wyższe stanowisko zaspokaja wewnętrzną potrzebę niezależności, prestiżu społecznego, nowych wyzwań czy docenienia.

Poziom motywacji jest chwilowym stanem, a nie stałą cechą

W tych momentach, gdy mamy więcej energii mentalnej oraz lepiej się czujemy, łatwiej wytrwać w postanowieniach. Podobnie – gdy nie towarzyszą nam szczególne stresy, to mamy więcej zasobów np. determinacji i uważności, aby podtrzymać motywację.
Jeśli jednak w danym okresie spotyka nas wyjątkowo wiele stresujących sytuacji, to lepiej odłożyć niektóre trudniejsze cele na później i skoncentrować się na działaniach w tym momencie osiągalnych. Dzięki temu zwiększamy szanse na realizację celów oraz wzmacniamy nasze poczucie sprawstwa. Praca nad lepszym radzeniem sobie ze stresem oraz trudnymi emocjami pośrednio przekłada się więc na efektywność osobistą i skuteczność.

Sprawdź jak zwiększyć produktywność i poradzić sobie z prokrastynacją w naszym artykule.

Warto podkreślić, że nawet najbardziej wewnętrznie zmotywowany pracownik szybko tę motywację straci, jeśli nie zostanie odpowiednio doceniony i wynagradzany lub jeśli będzie mieć niesprawiedliwego, źle zarządzającego albo toksycznego szefa lub zespół.

Może Cię zainteresować: Kultura Innowacyjna Firmy

Atrakcyjność motywatorów jest zmienna

W zależności od naszej bieżącej sytuacji, te same motywatory będą mieć na nas różny wpływ. Gdy kredyt na mieszkanie stanowi duże obciążenie budżetu, to nawet mała podwyżka stanowi dla nas większą wartość niż „uścisk ręki prezesa”. Ponadto 1000 zł premii w pracy ma inną subiektywną wartość dla osoby zarabiającej tylko 3.000 zł, a inaczej wpłynie na osobę zarabiającą 10.000 zł.

Co więcej, gdy zmieniają się nasze życiowe priorytety, zmienia się także siła różnych wewnętrznych i zewnętrznych motywatorów. Dla osób, które już wiele osiągnęły w karierze zawodowej, często podwyżki i awanse stają się mniej ważne niż poczucie sensu wykonywanej pracy albo jej zgodność z naszymi upodobaniami. Natomiast dla młodych zdobywanie nowych doświadczeń i osiąganie kolejnych szczebli w karierze zawodowej może być ważniejsze niż stabilizacja zawodowa czy wynagrodzenie.

8 kotwic motywacji do pracy

Bardzo użytecznym podejściem dotyczącym tego, co motywuje ludzi do pracy, jest koncepcja 8 kotwic motywacji opracowana przez amerykańskiego psychologa Edgar’a Scheina:

1. Profesjonalizm (dążenie do rozwoju kompetencji)
2. Przywództwo
3. Autonomia i niezależność
4. Bezpieczeństwo i stabilizacja
5. Kreatywność i przedsiębiorczość
6. Usługi i poświęcenie się dla innych
7. Wyzwanie
8. Styl życia (w uproszczeniu: równowaga między życiem prywatnym i zawodowym)

Dla każdego w danym momencie życia powyższe 8 motywatorów ma odmienną wartość. Zwykle 2 – 3 są dla nas tak istotne, że jeśli dana praca ich nie zaspokaja, to spada nasze zaangażowanie. Czujemy się coraz bardziej zdemotywowani. Natomiast pozostałe kotwice motywacji nie mają już tak kluczowego wpływu na nasz zapał do działania. Jeśli więc chcesz zmotywować się do pracy, zastanów się, które z powyższych potrzeb Twoja obecna praca w największym stopniu zaspokaja. A jeśli Twoje kluczowe motywatory niestety nie są spełnione, przypominaj sobie o motywatorach zewnętrznych, czyli np. pensji.

Jedną z kluczowych kompetencji menadżerów jest umiejętność motywowania poszczególnych członków zespołu. Wymaga to jednak najpierw odkrycia, które motywatory są dla każdego z pracowników najważniejsze. Jeszcze trudniejsze dla szefów może być zrozumienie, że to, co stanowi motywację dla nich np. wyzwania czy przywództwo, może być stresujące czy wręcz zniechęcające dla tych pracowników, dla których najważniejszy jest styl życia lub bezpieczeństwo i stabilizacja.

Prokrastynacja – nie odkładaj na potem!

Prokrastynacja (z łac. procrastinatio – odroczenie, zwłoka) polega na ciągłym odwlekaniu wykonania działań lub podjęcia decyzji. Z tą tendencją do permanentnego odkładania „na potem” boryka się wiele osób. Samo poznanie metod zarządzania czasem nie spowoduje, że ktoś przestanie przekładać zadania i zacznie trzymać się terminów. Trzeba też być świadomym, że odkładanie trudnych rzeczy na później lub zastępowanie ich łatwiejszymi, jest jedną z dysfunkcyjnych metod radzenia sobie ze stresem. Jeśli więc masz problemy z prokrastynacją, a kolejne szkolenia i książki z zarządzania czasem i samoorganizacji niewiele Ci pomagają, to warto, abyś przyjrzał/a się głębiej, jakie mogą być tego źródła. Czasem warto skorzystać z psychoterapii lub coachingu, aby lepiej zrozumieć własne lęki, blokujące przekonania lub szkodliwe schematy działania.

Jak wytrwać w postanowieniach?

Co roku w styczniu zapełniają się zarówno siłownie, jak i gabinety psychoterapeutyczne i coachingowe. Wiele osób stawia sobie noworoczne postanowienia, ale tylko niewielki odsetek realizuje założone cele osobiste i zawodowe. Co możemy zrobić, aby znów nie skończyło się na słomianym zapale i poczuciu porażki?

Wytrwasz w postanowieniach, jeśli je mądrze określisz

Zadaj sobie pytanie, czy Twoje postanowienia oraz cele naprawdę są zgodne z kluczowymi dla Ciebie wartościami? Przykładowo – jeśli utrzymanie zdrowia i sprawności stanowi istotną wartość, to znacznie łatwiej będzie Ci codziennie zmobilizować się do ćwiczeń fizycznych oraz trzymania zdrowej diety. Nie będziesz traktować tego jako wyrzeczenia, czyli pozbawienia się czegoś ważnego, lecz jako środek do osiągnięcia osobistego celu. 

Wybierz rozwiązania, które jesteś w stanie stosować długofalowo. Z wdrażaniem postanowień i nawyków jest jak z dietą. Nie może być zbyt restrykcyjna i polegać na ciągłym „katowaniu się”, gdyż nie będziesz jej długotrwale stosować! Musi Ci naprawdę smakować! Zaś od czasu do czasu pozwól sobie na „zakazane przyjemności”. Podobnie podejdź do planowania postanowień, które chcesz zrealizować. Jeśli będą one dla Ciebie na dłuższą metę nie do zniesienia lub wymagać ciągłego zmuszania się, to szybko z nich zrezygnujesz. 

Co gorsza, ugruntujesz wtedy tzw. psychologiczny nawyk porażki, czyli wdrażanie postanowień będzie kojarzyć Ci się z nieuchronną klęską. To zniszczy automotywację oraz nasili tendencję do prokrastynacji. Po krótkim trwaniu w wyśrubowanych postanowieniach, Twoja energia wyczerpie się i początkowy zapał znów okaże się słomiany. Z rozpoczęciem konkretnych działań będziesz czekać na jakieś magiczne daty np. Nowy Rok lub 33 urodziny albo zaczniesz szukać kolejnych wymówek. Spadnie też Twoja samoocena.

Wizualizacja – widzieć siebie po zmianie

Pamiętaj, że każdy dzień jest tak samo dobry na wdrożenie pozytywnej zmiany! Aby podtrzymać motywację, wizualizuj sobie korzyści, jakie osiągasz z realizacji postanowień. Wyobrażaj sobie, jakie to uczucie kiedy, osiągasz założony cel. Jak wygląda wtedy Twoje życie? Co zmieniło się na lepsze? Przypominaj sobie o wartościach, które stoją za tymi celami. To doda Ci konsekwencji w działaniu oraz wzmocni Twoje zaangażowanie.

Dziel większe cele na cele cząstkowe i celebruj nawet małe osiągnięcia

Kolejną metodą pomagającą wytrwać w postanowieniach, jest podział celu na cele cząstkowe. Przykładowo, jeśli chcesz schudnąć 10 kg w ciągu pół roku, to nie czekaj z otworzeniem szampana dopiero na realizację tak odległego i ambitnego celu! Ustal również, o ile chcesz zmniejszyć swoją wagę po 2 oraz po 4 miesiącach diety. 

Bazowanie jedynie na motywacji wewnętrznej bywa niewystarczające. Zwłaszcza, jeśli musimy zastąpić łatwe lub przyjemne działania czymś, są jest trudniejsze. Dlatego tak ważna jest także motywacja zewnętrzna np. nagradzanie się za osiąganie kolejnych kamieni milowych w drodze do celu. Nagrodami może być zarówno kupienie sobie czegoś, jak i sprawianie drobnych przyjemności. Dla niektórych motywującą do dalszego wysiłku nagrodą jest robienie sobie od czasu do czasu „dnia bez diety”, czyli pozwolenie sobie na to, aby na chwilę dać sobie odskocznię np. w postaci nagrodzenia siebie ulubionym ciastkiem za to, że przez cały tydzień dzielnie opieraliśmy się pokusie jedzenia słodyczy.

Podsumowując: potrzebujemy zarówno motywacji wewnętrznej, jak i zewnętrznej. Nie zawsze zdrowe dla nas nawyki czy cele będą wystarczająco przyjemne same w sobie, abyśmy nie potrzebowali dodatkowych nagród.