Podstawy AI dla początkujących: co musisz wiedzieć, zanim zaczniesz?

Katarzyna Gregier
Departament Rozwoju Innowacji PFR SA

AI szturmem wdarło się do naszej codzienności. Jeszcze dwa lata temu nie spodziewalibyśmy się, jak szeroko dostępna będzie sztuczna inteligencja. Dziś jednak, możemy zautomatyzować coraz więcej aspektów powtarzającej się pracy. AI może za nas planować, poszukiwać czy systematyzować. Jak nie pogubić się w nadmiarze danych, które na temat AI zalewają nas każdego dnia? Co musisz wiedzieć o sztucznej inteligencji, by wykorzystać jej pełen potencjał?

Jak działa AI? – proste wyjaśnienie

Sztuczna Inteligencja (ang. Artificial Intelligence, AI) jako dziedzina informatyki stawia sobie za cel tworzenie systemów mogących „myśleć” i „uczyć się” na wzór ludzi. Tym samym tworzone są oprogramowania zdolne do analizy danych, podejmowania decyzji opierając się na faktach, rozpoznawania wzorców, a nawet tworzenia tekstów, obrazów czy muzyki. Podsumowując, AI to technologia, która potrafi przetwarzać ogromne ilości informacji, wyciągać z nich wnioski i uczyć się na podstawie tych doświadczeń.

Za każdą „inteligentną” funkcją stoi algorytm – zestaw reguł, który mówi komputerowi, co ma robić. Sztuczna inteligencja, szczególnie ta oparta na uczeniu maszynowym (ang. machine learning), działa w oparciu o dane. Sam proces nauki sztucznej inteligencji działa podobnie jak w przypadku człowieka. Zobaczywszy tysiące obrazków z podpisami „kot” system identyfikuje wspólnych cech i uczy się rozróżniać koty samodzielnie. Im więcej danych i lepszy algorytm, tym większa dokładność.

To właśnie sprawia, że AI potrafi:

· podpowiadać nam filmy na serwisach streamingowych,

rozpoznawać mowę,
tworzyć teksty,

· przewidywać trendy sprzedaży czy wspierać lekarzy w diagnostyce.

Dlaczego warto poznać podstawy AI?

Nie każdy od razu musi stawać się specjalistą i budować własny model generatywnej sztucznej inteligencji. Warto jednak, zrozumieć podstawy technologii, która będzie coraz bardziej obecna w naszej rzeczywistości. Już dzisiaj, AI wpływa na rynek pracy, edukację, zdrowie, rozrywkę i wiele innych obszarów życia. Znajomość podstaw pozwala też na krytyczną ocenę informacji generowanych przez AI zapewniając bezpieczeństwo i minimalizację szansy na szerzenie fake newsów.

W świecie, gdzie tekst, obraz czy nawet głos można wygenerować w kilka sekund, umiejętność rozpoznawania treści stworzonych przez sztuczną inteligencję staje się równie ważna jak umiejętność odróżnienia prawdy od fałszu w tradycyjnych mediach. AI może być wsparciem – ale tylko wtedy, gdy człowiek zachowuje kontrolę i świadomość tego, z czym ma do czynienia.

Dlatego podstawowa edukacja w zakresie AI powinna być traktowana jak cyfrowe czytanie i pisanie. Tak jak dekadę temu wszyscy musieli znać Excela, tak dziś nikt nie powinien mieć wątpliwości, że zrozumienie sztucznej inteligencji to niezbędna kompetencja.

Do czego wykorzystywana jest AI na co dzień?

AI towarzyszy nam nawet wtedy, gdy nie zdajemy sobie z tego sprawy. Przykłady?

Smartfony – rozpoznawanie twarzy, przewidywanie słów, filtrowanie zdjęć.
Zakupy online – systemy rekomendacji, obsługa klienta przez chatboty.
Mapy i nawigacja – przewidywanie czasu przejazdu na podstawie danych z ruchu drogowego.
Bankowość – wykrywanie podejrzanych transakcji.
Social media – personalizacja treści, filtrowanie spamu i hejtu.

Coraz więcej firm wdraża AI do optymalizacji procesów, analizowania danych czy automatyzacji zadań administracyjnych.

Jak więc my możemy wykorzystać AI i wypróbować jej możliwości?

· Automatyzować powtarzalne zadania: tworzenie raportów, podsumowań, analiz danych;

· Tworzyć treści – e-maile, notatki ze spotkań, prezentacje, wpisy na bloga;

· Planując posiłki i zakupy, czy tworząc budżet domowy;

· Organizując czas i zarządzając codziennymi zadaniami;

· Korzystając ze spersonalizowanych ścieżek nauki np. doszkalając języki obce.

Dzięki ogólnodostępnym narzędziom takim jak ChatGPT, Copilot, Gemini, Claude, Canva AI czy Notion AI, każdy może zacząć eksperymentować z AI bez specjalistycznej wiedzy technicznej.

Jakie umiejętności są potrzebne, aby zacząć?

Aby zacząć przygodę nie potrzebne jest wiedza programistyczna. Oczywiście im dalej się zagłębisz, tym bardziej przyda się wiedza techniczna. Jednak na start wystarczą podstawowe kompetencje cyfrowe i ciekawość świata.

Warto posiadać podstawową znajomość języka angielskiego. Choć wiele narzędzi Ai działa po polsku (np. ChatGPT, Gemini, Copilot), znajomość angielskiego poszerza to możliwości. Łatwiej znaleźć ogólnodostępne materiały czy otrzymać wsparcie. Poza tym wiele poleceń tzw. promptów najlepiej działa właśnie po angielsku.

AI generuje treści, ale nie zawsze są one prawdziwe. Modele sztucznej inteligencji potrafią „halucynować”, czyli tworzyć fałszywe informacje, które brzmią wyjątkowo przekonywująco. Dlatego krytyczne myślenie i umiejętność oddzielenia faktów od fikcji, sprawdzania źródeł i zdrowy rozsądek są absolutnie kluczowe.

AI to przede wszystkim przestrzeń dla osób, które nie boją się eksperymentować i nie zniechęcają się łatwo. Często na początku trudno dogadać się z AI i dostawać to, czego chcemy od razu. Nie musisz od razu znać idealnego polecenia – warto być otwartym na pisanie, testowanie i poprawianie. Osobami, które wyciągają ze współpracy z AI najwięcej, są osoby, które nauczyły się zadawać dobre pytania.

To jest kolejna nieoceniona umiejętność, jeśli przychodzi do AI. Warto praktykować umiejętność klarownego formułowania myśli i poleceń. Pomaga też umiejętność tworzenia zwięzłych opisów, streszczeń i planów. Każdą z tych umiejętność można rozwijać stopniowo. Nie musisz wiedzieć wszystkiego od razu, a pierwszy krok to po prostu ciekawość.

Co dalej? Pierwsze kroki w nauce AI

Gdzie tą ciekawość rozwijać? Zamiast ograniczyć się do czytania o AI, warto zobaczyć, co potrafi w praktyce. PFR oferuje bezpłatne kursy na platformie Strefa Wiedzy PFR, które stanowią świetne wprowadzenie do sztucznej inteligencji.

AI od podstaw. Zwiększ efektywność w pracy. – podstawowy kurs skierowany do osób, które chcą nauczyć się korzystać z narzędzi AI i wykorzystywać je w codziennej pracy;
Podstawy AI dla administracji publicznej – kurs skierowany do pracowników jednostek administracji publicznej, chcących dowiedzieć się jak generatywna sztuczna inteligencja może wspierać ich w codziennych obowiązkach.

Sztuczna inteligencja to już nie przyszłość – to teraźniejszość, z którą mamy do czynienia na każdym kroku. Choć może wydawać się skomplikowaną, jej podstawy są dostępne dla każdego, niezależnie od wieku i wykształcenia. Warto skorzystać z bezpłatnych kursów i narzędzi ofertowanych przez PFR na stronie Strefa Wiedzy PFR.

AI nie zastąpi człowieka, ale z pewnością zmieni sposób, w jaki pracujemy, uczymy się i podejmujemy decyzje. Im szybciej ją zrozumiemy i oswoimy, tym lepiej wykorzystamy jej potencjał. Nie trzeba być ekspertem – wystarczy być ciekawym.