Co to jest cyberbezpieczeństwo i jak skutecznie dbać o bezpieczeństwo w sieci?

Cyberataki stają się coraz większym i trudniejszym do opanowania zagrożeniem z każdym rokiem. Choć wojny hybrydowe czy technologiczne starcia między wielkimi mocarstwami mogą wydawać się odległym problemem, rzeczywistość pokazuje, że jest inaczej. Zgodnie z badaniami KPMG,[1] 66% polskich firm padło ofiarą cyberincydentów w 2023 roku. To oznacza, że działalność dwóch trzecich przedsiębiorstw została na pewien czas sparaliżowana – czy to przez niedostępność serwerów, czy przez wyciek poufnych informacji. Wiele przedsiębiorstw przyznaje, że brakuje im odpowiednich procedur i zasobów do skutecznego reagowania na cyberzagrożenia. Jak zatem zmniejszyć tę zatrważającą liczbę i lepiej chronić dane swoich klientów? Odpowiedzią jest świadome wdrażanie zasad i narzędzi cyberbezpieczeństwa – kluczowego elementu każdej nowoczesnej organizacji.

Czym jest cyberbezpieczeństwo?

Cyberbezpieczeństwo to dziś nie tylko technologia, ale nasz codzienny obowiązek. W świecie, gdzie niemal wszystko – od zakupów przez randkowanie aż po zarządzanie biznesem – odbywa się online, zabezpieczenie naszych danych przed nieautoryzowanym dostępem jest priorytetem. To zbiór praktyk, technologii i procesów, które mają na celu zapobieganie różnorodnym zagrożeniom informatycznym: atakom hakerskim, wyłudzeniom, malware czy ransomware. To jakby zamknąć internetowe „drzwi” wychodząc z domu. Bez odpowiednich zabezpieczeń ryzykujemy nie tylko nasze prywatne dane, ale także poczucie bezpieczeństwa, a w przypadku firm – zaufanie klientów oraz stabilność działalności.

Cyberbezpieczeństwo opiera się na kilku filarach: bezpieczeństwie poczty, bezpieczeństwie sieci, bezpieczeństwie aplikacji oraz bezpieczeństwie danych. Każdy z tych elementów stanowi kluczową część kompleksowego systemu ochrony przed cyberzagrożeniami.

Bezpieczeństwo poczty gwarantuje, że osoby nieautoryzowane nie mają dostępu do naszych maili, a tym samym – informacji, które mogą być w nich przekazywane. Opiera się to na ochronie komunikacji przed phishingiem, spamem oraz załącznikami, które mogą zawierać złośliwe oprogramowanie.

Bezpieczeństwo sieci to ochrona infrastruktury sieciowej, w tym firewalli, routerów i innych urządzeń, które łączą użytkowników z Internetem. Celem jest blokowanie nieuprawnionych prób dostępu oraz monitorowanie aktywności w sieci w celu wykrywania anomalii. Choć wydaje się być jednym z bardziej zaawansowanych filarów, istnieje wiele technik, które umożliwiają nawet osobom bez wiedzy informatycznej ochronę infrastruktury sieciowej.

Bezpieczeństwo aplikacji to jeden z najprostszych i podstawowych kroków w ochronie cybernetycznej. Opiera się głównie na regularnym aktualizowaniu używanych aplikacji, co pozwala na bieżąco korzystać z nowych zabezpieczeń, które dostarczają producenci. Obejmuje również unikanie instalowania aplikacji z niepewnych źródeł, co minimalizuje ryzyko zainfekowania urządzenia szkodliwym oprogramowaniem.

Bezpieczeństwo danych to kompleksowy proces ochrony informacji przechowywanych i przetwarzanych przez organizacje oraz osoby prywatne. W praktyce obejmuje kilka kluczowych działań, które wspólnie minimalizują ryzyko utraty lub kradzieży danych, takich jak tworzenie kopii zapasowych, kontrola dostępu do danych oraz ich bezpieczne przesyłanie.

Najczęstsze zagrożenia w sieci

Choć może się wydawać, że cyberprzestępcy ograniczają się do występowania w filmach sensacyjnych, to rzeczywistość jest o wiele bardziej niepokojąca. Oto kilka najczęstszych zagrożeń, które czyhają na nas w cyfrowym świecie.

Phishing to nigeryjski książę, który obiecuje odnalazł nas i chce przepisać nam swój spadek, ale natychmiastowo potrzebuje naszego numeru karty kredytowej. Tym samym zamiast milionów na koncie, nasze dane zostały skradzione. A potem, zanim się zorientujesz, twoje konto bankowe jest puste. To oszustwo, które mimo dużej uwagi medialnej, wcale nie jest takie łatwe do zauważenia – podrobione maile z banku czy fałszywa strona logowania - wszystko może wyglądać w pełni autentycznie.

Malware to koń trojański, który początkowo wygląda na niewinny plik lub aplikację, ale w rzeczywistości to złośliwe oprogramowanie, które wkrada się do naszego systemu i sieje spustoszenie w ukryciu. Tego typu oprogramowanie może przybierać różne formy, takie jak wirusy, trojany, spyware czy adware, a każdy z tych rodzajów ma swoje specyficzne działanie i cel. Wszystkie jednak łączy jedno: ich celem jest zakłócenie pracy systemu, kradzież danych lub umożliwienie zdalnego dostępu do urządzenia ofiary.

Jednym z najczęściej stosowanych sposobów ataku jest ransomware. Jest to forma cybernetycznego szantażu. Grupy hakerskie przejmują pliki i żądają okupu w zamian za ich udostępnienie wykorzystując desperacje swoich ofiar. Kiedy w 2021 Colonial Pipeline zostało zaatakowane, nie tylko stracili dostęp do danych – wstrzymali dostawy paliw w całych Stanach Zjednoczonych[2].

Ataki DDoS przypominają rozwścieczony tłum, który próbuje się dostać do sklepu, blokując przy tym wszystkie drzwi. Serwery są bombardowane tak ogromną ilością sztucznego ruchu, że stają się bezużyteczne. Dla firm, których praca opiera się na ciągłej obecności w internecie, może być to katastrofa.

Kradzież tożsamości może rozpocząć się od przejęcia podstawowych danych, później przestępca buduje już bazę wiedzy na temat swojej ofiary i zdobywa coraz więcej przydatnych informacji. Nim ofiara się zorientuje złodziej może już dawno zaciągnąć kredyt na jej nazwisko i przesiadywać w kurorcie na Bahamach.

Jak skutecznie dbać o bezpieczeństwo w sieci?

Jak zatem nie dopuścić do sytuacji, w której przez jedną nieostrożną decyzję ktoś pozbawi nas oszczędności życia lub zdobędzie poufne informacje naszej firmy? Oto podstawowe zasady, które pomogą nam zabezpieczyć się podczas codziennego życia i pracy.

Korzystanie z menedżerów hasłem i dwuetapowe uwierzytelnianie

W dzisiejszych czasach dynamicznego rozwoju technologii „silne hasło” już nie wystarczy. Jeszcze kilka-kilkanaście lat temu wszyscy byliśmy przekonani, że jeżeli nasze hasło ma dużą literę, znak specjalny i cyfrę jest już praktycznie nie do złamania. Dzisiejsi hakerzy mają niestety dużo więcej narzędzi niż tylko metodę prób i błędów. Przy procesie łamania haseł korzysta się z programów generujących na podstawie podanych informacji miliony potencjalnych haseł wciągu kilku chwil. Tym samym warto zacząć korzystać z takich aplikacji jak LastPass czy 1Password, które generują wystarczająco długie, losowe kombinacje znaków, które stanowią możliwie najsilniejsze hasła oraz przechowują te, abyśmy nie musieli ich wszystkich pamiętać.

Hasło jest jednak tylko pierwszą linią obrony. Istotniejsze jest uruchomienie mechanizmu dwuetapowego uwierzytelniania, czyli dodatkowego potwierdzenia logowania na innym urządzeniu. Ogranicza to prawdopodobieństwo włamania na konto do praktycznie zera, gdyż każde logowanie wymaga naszej autoryzacji.

Aktualizowanie oprogramowani i systemów

Aktualizacje systemów operacyjnych, aplikacji i oprogramowania to nie tylko nowe funkcje i poprawki błędów. Ich głównym celem jest zapewnienie ochrony przed znanymi zagrożeniami, poprzez łatanie luk bezpieczeństwa, które mogą stać się punktem wyjścia do ataków cyberprzestępców. Programy, które nie są na bieżąco aktualizowane, stanowią łatwy cel dla hackerów, którzy wykorzystują te luki, by przejąć kontrolę nad urządzeniem, zainstalować złośliwe oprogramowanie lub ukraść wrażliwe dane. Regularne instalowanie poprawek jest prostym, a zarazem skutecznym krokiem w kierunku zapewnienia sobie ochrony przed rosnącymi zagrożeniami w sieci, minimalizując ryzyko infekcji czy wycieku danych.

Unikanie publicznych sieci Wi-Fi

Publiczne sieci Wi-Fi, np. w kawiarniach czy hotelach, są wygodne, ale niestety stanowią poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa. Hakerzy mogą przechwytywać dane przesyłane w takich sieciach, w tym loginy, hasła czy dane bankowe. Dlatego niektóre firmy kategorycznie zabraniają korzystania z publicznie dostępnych sieci za pomocą firmowego sprzętu w ramach pracy zdalnej. W przypadku konieczności korzystania z publicznej sieci, warto używać VPN, czyli wirtualnej sieci prywatnej. VPN szyfruje nasz ruch internetowy, zapewniając bezpieczeństwo, nawet w niezabezpieczonych sieciach.

Ustawienia prywatności w mediach społecznościowych

Instagram, Facebook czy TikTok to nie tylko platformy do dzielenia się zdjęciami z wakacji czy ważnymi momentami z życia. To także prawdziwe skarbnice danych osobowych, które w każdej chwili mogą być wykorzystane w nieuczciwy sposób. Każdy post, zdjęcie czy nawet polubienie może dostarczyć informacji o naszych zainteresowaniach, lokalizacji czy preferencjach. Dlatego warto rozważnie podchodzić do tego, co udostępniamy online i pamiętać o ochronie prywatności, ograniczając dostęp do wrażliwych informacji.

A to nie wszystko…

Cyberbezpieczeństwo to nie tylko kwestia technicznych zabezpieczeń, ale także świadomego podejścia do ochrony swoich danych i prywatności w sieci. W obliczu rosnących zagrożeń, takich jak phishing, ransomware czy kradzież tożsamości, warto inwestować w rozwój wiedzy na temat zabezpieczeń i nauczyć się, jak skutecznie chronić siebie i swoją firmę przed cyberatakami.

Jeśli chcesz skutecznie poszerzyć swoją wiedzę o cyberbezpieczeństwie odwiedź naszą stronę Strefa Wiedzy PFR i weź udział w bezpłatnym kursie Firma Bezpieczna Cyfrowo. Dzięki materiałom przygotowanym z ekspertem z Niebezpiecznik.pl, nauczysz się, jak skutecznie chronić swoje dane i zasoby firmowe przed włamaniami i wyciekami danych. Kurs opiera się nie tylko na zagadnieniach teoretycznych, ale i przygotowanych przez specjalistę praktycznych poradach, które możesz wdrożyć do codziennej pracy, by zabać o bezpieczeństwo swoje i swojej firmy.

[1] Wzrost intensywności prób cyberataków - KPMG Poland

[2] Colonial hack: How did cyber-attackers shut off pipeline? - BBC News